Шэнэ Орловск Агын Буряадай тойрогой эгээ ехэ болон криминогеннэ талаар хүндэхэн байдалтай һуурингуудай нэгэн болодог. Участковын харууhан доро 3700 ажаhуугшад юм.
Ажалай үдэрэй түгэсэбэшье, участковын ажал дүүрэдэггүй. Дежурна частьhаа үдэр hүнигүй мэдүүлгэ орожо, бүридхэлдэ абтажа байдаг. Участковонуудай гол зорилго хадаа ажаhуугшадай аюулгүйе хамгаалга болоно. Эрдэм Даржаинай хөөрэhөөр, архинша гэртэхинэй хүүгэд харууhагүй байжа, хүнэй зөөри хулууха, гэрhээ гаража, дуратай тээшээ гаража ябашаха ушарнууд дайралдадаг. Тиимэhээ тэдэнэй дунда гэмтэ ябадал hэргылжэ, гурим сахилгые хинажа, хүндэ байдалда ороhон айлнуудаар ябаха, гэртэхинтэйнь уулзаха, хүүгэдынь эдихэ хоолтой гү гэхэ мэтэшэлэн шалгажа байдаг. Энэ административна харууhан болоно. Шэнэ Орловск тосхондо ПДН гэжэ наhаа хүсөөгүй хүүгэдтэй хүдэлдэг подразделени үгы, тиимэhээ энэ ажал участковонуудай уялгада ородог. Хүндэ байдалтай бүлын хүүгэдые Шэнэ Орловскын реабилитационно түбтэ оруулдаг байна. Тиигээд гэртэхиниинь зүб харгыда гарана гү гэжэ хаража, шалгажа байдаг. Тэдэнэй ажабайдалаа хубилгажа, хүүгэдээ гэртээ асарха байдал зохёоторнь, хүүгэдыень түбтэ байрлуулдаг. Зарим хүүгэд хахад жэлээр, жэлээр тэндээ үлэдэг ха. Жаахан хүүгэд гэртэхинэйнгээ архидаашье һаань, хажуудань байха дуратай, тиимэһээ реабилитационно түб ошоходоо, гэрээ hанадаг. Табадахи-зургаадахи ангинуудай hурагшад түб руу дуратайгаар ошодог: тэндэ hайнаар хооллуулдаг, хубсалуулдаг. Шухалань гэхэдэ, тэндэ байхадаа, хүүгэд hургуулида ябадаг, харин гэртээ байхадаа, hургуулидаа ошоногүй. Тиигээд лэ элдэб гэмтэ ябадалнуудые – авто-унаа хулууха, наншалдаха г.м. үйлэдэхэеэ hанадаг.
Тиимэhээ участково хүүгэдэй сэсэрлигүүдтэй, hургуулитай болон реабилитационно түбтэй дүтөөр харилсажа хүдэлдэг байна.
Эрдэм Юпитерович иигэжэ хөөрэнэ: «Түрүүшынхеэ хулгай хээд, условно сүүдлүүлhэн зониие шалгадагбди. Шэнэ Орловскдо түрмэhөө гараhан олон хүн ажаhуудаг. Тэдэниие баhа шалгажа, бүхы байдалыень хаража, үдэшэ хаана хэнтэй уулзанаб гэжэ мэдэхэ - журам хазагайруулхые усадхажа, зүб харгы руу шэглүүлжэ байдагбди. Тэдэ тосхонhоо гараха эрхэгүй, үглөөнэй 6 сагhаа hүниин 10 болотор гэртээ байха ёhотой. Нэгэтэ бэшэ хуули эбдэhэн, тиигээд сагдаанарай харууhан доро байха гээд түрмэhөө гаргагдаhан зон бии».
Хүнэй зөөри хулуухагүйнь түлөө ажалгүйшүүлые ажалтай болгохо ябуулга участково хэдэг байна. Нэгэ хүниие кочегараар, нүгөөдыень харуулшанаар ажалда оруулаа. Ажал хэхэеэ арсахашье зон байдаг. Тойрогой бэшэ нютагуудта орходоо Шэнэ Орловскдо ажал олохоор. Жэшээнь, ГОК-то 500 гаран хүн хүдэлдэг. Хүдэлмэри хэхэ хүсэлтэй хүн ажал олоод лэ байха. Участковынгоо туhаар олон хүн ажалтай боложо, зүб харгыда гарадаг байна.
Участковын фото-зураг тэрээнтэй холбоо бариха мэдээсэлтэйгээр Шэнэ Орловскын ниитэ газарнуудта – магазинуудта, эмхинүүдтэ үлгөөтэй юм. Тиимэhээ тосхоной ажаhуугша бүхэн участководо үдэр hүнигүй хонходохо аргатай, эрхэтэйшье. Хэн ханданаб, илгаагүй, Эрдэм Юпитерович хүн бүхэндэ харюусажа, туhалжа байдаг юм.
Саарhа дансын ажал ехэ: саг соогоо тоосоогоо эльгээжэ, үдэшэшье hаа, ажаhуугшадаа компьютераар бүридхэлдэ оруулжа байдаг. Тиигэжэ участково ажаhуугшадаа hайнаар таниха, социальна байдалыень дүтөөр мэдэхэ болонхой.
Ажалдаа участково бүхы эрхэ нүхэсэлөөр хангагданхай: авто-унаатай, бензин хүрэхөөр үгтэдэг.
Эрдэм хүбүүн hургуулиин байхаhаа сагдаа болохоёо hанадаг байhан. Юуб гэхэдэ, абань сагдаагаар, багшаар хүдэлhэн. Тиигээд Агын түймэр саралгын частьда хүдэлжэ байхадаа, наhанай амаралтада гараhан юм. Эрдэм абынгаа hургаалаар, hайн жэшээгээрнь ябадаг. «Ажалдаа оролдодогби, ямаршье хүнтэй адли тэгшээр харилсажа, бултандань hайнаар хандажа ябадагби, эгээ шухалань – хүниие хүндэлхэ хэрэгтэй. Тиихэдэ урдаhааш баhал тиимэ харюутай байдаг», - гэжэ участково тэмдэглэнэ.
Эрдэм Амидхааша нютагайнгаа дунда hургуулиин hүүлээр Буряадай гүрэнэй багшанарай дээдэ hургуулиин физическэ бэлэдхэлэй ба аяншалгын факультет дүүргэhэн. Нютагаа бусажа, Агын телевиденидэ сурбалжалагшаар хүдэлөө. Удаань «Ага тосхон» хотын тойрогой захиргаанай эрдэм hуралсалай хороондо гурбан жэл методистаар ажаллаа, hүүлээрнь табан жэлэй туршада Агын 4-дэхи дунда hургуулида физкультура болон ОБЖ-гэй хэшээлнүүдые зааhан. Хүүгэд байхаhаа сагдаа болохо хүсэлөө бэелүүлхэ гэжэ Эрхүү хотодо сагдаагай 6 hарын мэргэжэл дээшэлүүлгын курс гаража, дуратай ажалдаа ороо бэлэй.
Эрдэм алишье талаар бэлигтэй гэжэ тэмдэглэлтэй. Һургуулиhаа тамирта дуратай, волейбол, баскетбол ба футболоор бэеэ hорижо үндыhэн. Харин бокс – эгээ шухалань бэлэй. Һурагша ябаха үедэнь Амидхаашын дунда hургуулида бокс ехэ хүгжэжэ байгаа. һоригшо Баир Жаргаловай хүтэлбэри доро бэеэ hорижо, түрүүшын амжалтануудые туйлажа эхилhэн. Агын аймагай, тойрогой, Шэтын можын мүрысөөнүүдтэ нэгэтэ бэшэ абарга болоhон. Оюутан ябахадаа, боксоор hорилгоёо үргэлжэлүүлээ. Тиигэжэ Росси гүрэнэйнгөө олон хото городуудые хараhан байна. һоригшо Батор Хамагановай хүтэлбэри доро Россиин хэмжээнэй мүрысөөндэ эрэшүүлэй хоорондо тайска боксоор 3-дахи hуури эзэлhэн юм. Боксоор мастерта кандидат, гоёор дууладаг, хатардаг. Уран hайханай харалгада түрэл hургуулиингаа нэрэ ходо дээгүүр нэрлүүлжэ ябаhан.
Ковид үбшэнэй hүжэрhэн ушарhаа сагдаанарай мэргэжэлтэ элдэб конкурснууд үнгэргэгдэнэгүй, тэндэ Эрдэм Юпитерович, хэзээшье, уран hайханай талаар шадабарияа харуулха hэн.
Сагдаанар халтал сүлөөтэй болоходоо, тамирай танхим руу ошодог юм. Участковын тэмдэглэhээр, элдэб ушарнууд боложо магад, тиимэhээ бэеэ hорингүй аргагүй. Агада дулаанай сагта стадион дээрэ болон хүйтэнэй үедэ «Тамир» байшан соо бэеэ hоридог. Шэнэ Орловскдо «Тантал» гэжэ тамирай шэнэ комплекс ажаhуугшадай суглардаг дуратай газар болонхой. Тэндэ үхибүүд, олон эмхинүүдэй хүдэлмэрилэгшэд ажалай hүүлээр бэеэ амаруулхаяа, hорихоёо ерэдэг байна. Хоккейн, волейболой болон боксын секцинүүд хүдэлдэг. Тэндэ Эрдэм Юпитерович тамирай дуратай янзаар бэеэ hоридог юм.
Үдэр hүнигүй, амаралтагүй шахуу хүдэлдэг сагдаанарта гэр бүлэнь найдабаритай ара талань боложо үгэдэг гээшэ ааб даа. Эрдэм Юпитеровичэй наhанай нүхэр - Зугаалай нютагай басаган. Агын 2-дохи дунда hургуулиин англи хэлэнэй багша Мыдыгма Барадиевна нүхэрөө ойлгожо, ходо дэмжэжэ байдаг юм. Залуу бүлэ 2 үхибүүдые хүмүүжүүлнэ.
Ажалай hайн дүнгүүдээр, эгээ олон гэмтэ ябадал элирүүлhэнэйнгээ түлөө Эрдэм Юпитерович Агын тойрогой участковонуудай дунда шэлэгдэжэ, «Народный участковый» гэһэн хизаарай конкурсдо зууршалагдаа hэн. Тиин хүндэтэ 2-дохи hуури эзэлээ бшуу, энэнь эрхим ажалайнь гэршэ болоно. Нэмэжэ хэлэхэдэ, Үбэр Байгалай хизаарай МВД-гэй хүтэлбэриин байгша оной октябриин 8-ай мэдээсэлээр, участково Эрдэм Даржаин мэдүүлгэдэ ороогүй 130 мянган түхэригэй хулгай элирүүлээ, тиигээд гэмтэ ябадал үйлэдэһэн 2 хүн баригдаhан байна.
Һаяшаг хүдэлжэ эхилhэншье hаа, Эрдэм Юпитерович даалгагдаһан участогаа гурим журамтай байлгадаг, ажаhуугшадтаяа үгөө ойлголсон хүдэлдэг эрхим участковонуудай нэгэн болоно.
Нордоп БАБУЕВА.
