Түл абалгын хаhада зорюулан, мал ажалай мэргэжэлтэдэй болон малшадай дунда асуулта эмхидхэбэбди:
- Түл абалгаар ямар түсэбтэй байнабта?
-Түл абалгын үедэ шиидхэгдээгүй ямар асуудалнууд гарадаг бэ?
- Танай hанамжаар, хүдөөдэ мал харахаар гү?
Забайкалиин нарин нооhото үүлтэрэй хони үсхэбэрилдэг репродуктор - «Туншэ» ООО-гой эзэн, Согто-Хангил нютагай фермер, хальбан угай, 51 наhатай Баир Дондоков:
Гэр бүлын архивай фото.
- Бидэ 1993 ондо гэр бүлөөрөө фермер болоо hэмди. Мүнөө 600 гаран эхэ хонитойбди. Жэл бүри 100 хонинhоо 100 гаран хурьган абтадаг. Сакман апрелиин эхеэр эхилжэ, май hарын дүүрэтэр үргэлжэлхэ. Түл hайнаар абахын тула бүхэли жэл шамбайгаар хүдэлхэ хэрэгтэй. Бидэ өөһэдөө үбhэ сабшадаг, 100 гаран гектар обёос, 40-өөд гектар зелёнко таридагбди. Намар хонидто хэмэл үрэжүүлгэ хэгдэдэг.
Манай хизаар руу хуса үнинэй асараагүй, тиигээд хонишод бэе бэеhээ эрижэ абадаг байгаабди. 2018 ондо Ставропольhаа асараа hэн. Мүнөө үбэл Агын аймагай зоотехник Дылык Шираповтай Ставрополь ошожо, Агын тойрогой 5-6 ажахыда «Развитие овцеводства» программаар хусануудые асараабди. Үүлтэр hайжаруулха зорилготойгоор ажахыдаа табан толгой хуса абаа һэмди. Өөhэдынгөө мүнгөөр абаабди, 70 хубинь субсидяар бүглэгдэһэн гээшэ. Нэгэ хуса 50 мянга гаран түхэригтэ. Ставропольда генетическэ түб бии. Тэдэ Австралиhаа нэгэ хэды хуса асардаг, нэгэ хуса 1 сая гаран түхэригөөр абадаг. Иигэжэ хонид үрэжүүлэгдэжэ, түлнүүдынь худалдагдадаг байна. Бидэ мүнөө жэл үрэжүүлгэдэ асарhан хусануудаа табижа үрдеэгүйбди. Эдеэлүүлээд, ажаллаад, тобир тарган байлгадагбди.
Сакманай, үбhэнэй, нооhо хиргалгын үедэ туhалагшад олон болодог. һайн түл абахын тула малаа шадалтай байлгаха, шуhыень hэлгэхэдэжэ байха хэрэгтэй, тиихэдэ нооhоной, мяханай талааршье дээрэ байха. Дулаан, эдеэ хоолоор элбэг үбэл болоо гэжэ hананаб. Абаhан хурьгадаа намар болотор зандань үлөөхэ, тэнжээхэ хэрэгтэй. Нарин нооhотой хонин олон жэл соо хүн зоной бии болгоhон үүлтэр гээшэ. Нарин нооhониинь бүхы юумэндэ хэрэглэгдэдэг. Нёдондо нооhон 4 шахуу кг жэгдэрээ hэн.
Үмсөөрөө байхадаа, гараhан асуудалнуудые өөhэдөө шиидхээд лэ байдагбди. Агын аймагай захиргаанай хүдөө ажахын таһагай мэргэжэлтэдтэй жэлэй дүрбэн сагта харилсажа, зүбшэлсэжэ, ажалаа нягта холбоотойгоор хэдэгбди. Хабар хонидой бонитировко үнгэр-гэгдэдэг.
Бага газар ажаллаад, ехэ ургаса абахын тула hайнаар тариха, ургуулха, паар хахалха хэрэгтэй. Малай аргашад шуhа абаха, тарилгануудые хэхэ ажал саг соонь үнгэргэжэ байдаг. Бүдүүн ба жэлтэй хусанууднай, эхэ хонид хурьгадтаяа, жэлтэй эмэ түлгэнүүд Сибириин болон Алас Дурнын үүлтэртэ хонид ба ямаадай үзэсхэлэндэ хүрэл, мүнгэн ба алтан медальнуудта хүртэһэн юм.
«Почётный работник агропромышленного комплекса России» нэрэ зэргэтэй болоһонби, 2018 ондо «Алтаргана» нааданай хэмжээндэ үнгэргэгдэһэн конкурснуудай нэгэн «Нангин бууса» янзада алтан медальда хүртэhэмди.
Совет үедэ шэнгеэр хүн ажал хэхэеэ болинтоо. Залуушуул хүдөө гаража, ажал хэжэрхихэ хүсэлгүй. Мүнөө совет үеын лэ зон мал хаража байна. Саашадаа яахашье юм ааб даа, сагай hайн тээшээ жэгдэрхэдэ, залуушуул хүдөө гаража, мал ажал эрхилжэшье магадгүй.
Нордоп БАБУЕВА.
