Сагаантанһаа тэрьедэжэ ябаһаар...
1918 ондо Октябриин хубисхалай сууряан Агын талаар баһал тараа. Номой удхаар, түмэр харгын станцинуудаар сагаантан дүүрэн. Сүүгэлэй дасанда дүтэ Семёновтоной полкын сэрэгтэй партизанууд тулалдажа, үсөөн байһан дээрэһээ диилдээ бшуу. Партизанууд бүлэг бүлэг болон хубааржа, үргэн талаар иишэ тиишээ тараһан байна. Морёор ябаһан партизануудай зариманиинь Онон гол үгсэжэ тэрьедээ. Диилэнхинь Доодо Саһашын, Ехэ Аралай зон байһан ха. Августын тэн багаар партизанууд Ага хүрэжэ ерэбэ. Агаһаа холо бэшэхэнэ оршодог Хүйтэнэй Адаг гэжэ хүндыдэ тогтон хороо. Энэ үедэ Чехословакиин корпусой сагаантанай эшелонууд Могойтын станцида байгаа. Сагаантан мэдээ дуулажа, партизануудые усадхаха отряд дары бүридхэжэ, Ага эльгээгээ. Партизануудай яажа баригдаһан тухай хэдэн ондоо баримтанууд, мэдээнүүд бии. Сагаантан партизануудай шуһа адхангүй, мэхэлэн барижа шадаһан байна.
Цыдендоржи Жамсарановай аба Жамсаран Норбоевой ном соо иигэжэ бэшээтэй: «...үйлэ хэрэгэй болохын урда үдэр хоёр хүн партизануудые буудажа алаха тааруу газар бэдэржэ, Ага һуурин ерэһэн. Могойтын станци тээшэ ошодог дабаан хүрөөд, һөөргөө бусахадаа, Угалзын Эбэрэй хормойдохи Ехэ Хара Жалга гэжэ таатай газар олоһон байгаа. Энэ газарта ажаһуудаг Үльдиргын Адагай бүлэгэй зарим зон зундаа Угалзын Эбэрэй оройдо гаража, обоогоо тахиһаар лэ байдаг. 1918 оной августын 28-ай үглөөгүүр партизануудые Могойтын станци тээшэ чех сэрэг абаашахадаа, Хүйтэнэй Адагһаа холо бэшэ газарта амархаа тогтоо һэн ха. Хара Жалгада дүтэлжэ ябахадань, мори унаһан буу зэбсэгтэй нэгэ хэды хүн урагшаа гаража, Ехэ Хара Жалгада энэ үедэ бэлшэжэ ябаһан мал саашань намнаһан байгаа».
(Үргэлжэлэлынь 48-дахи дугаарта уншахада болохо).
Эрдэни ЧИМИТДОРЖИЕВ.
